ADMINISTRACJA PUBLICZNA

         

ADMINISTRACJA PUBLICZNA :   kompleks organów oraz instytucji państwowych, którego zadaniem jest organizowanie zaspakajania oczekiwań społecznych. Tak należy rozumieć administracje publiczną, która składa się z administracji rządowej oraz z samorządowej. Tak więc administrację rządową koordynuje premier, rząd, wojewodowie, kierownicy regionów, scentralizowane i lokalne organy administracji tzw. specjalnej, chodzi tu np. o dyrekcje okręgów kolei państwowych, urzędy centralne wraz z ich organami terenowymi, inspekcje i specjalistyczne agencie  rządowe. Z kolei administracja samorządowa ma miejsce tylko na poziomie lokalnym (tak jak w Polsce w gminach). Administracja publiczna w swoim zasięgiem obejmuje jednoosobowe a także zbiorowe (kolektywne) organy rad gminnych. Zgodnie z prawem zespolonymi jednostkami administracji samorządowej są zarządy wybierane przez rady gmin wójtowie, burmistrzowie a kolei w miastach powyżej 100 tys. Mieszkańców, prezydenci, ich zastępcy a także członkowie zarządów w liczbie od 4 do 7 osób. Wójt jest jednoosobowym organem administracji samorządowej (w miastach burmistrzowie i prezydencji) podejmujący decyzje w kwestiach administracyjnych państwa. Rozumienie administracji publicznej w ten sposób typowe jest dla nauk prawnych (prawa administracyjnego) skupiających się na konstrukcji i zakresie obowiązków organów państwowych przeznaczonych do organizowania głównych zadań państwowych. Do zadań tych należą np. zaspakajanie zbiorowych potrzeb poprzez zarządzanie zakazów, nakazów i zezwoleń. Z takiego sposobu pojmowania administracji publicznej korzysta głównie politologia postrzegająca administracje publiczną jako oddzielny przejaw aktywności organów państwowych, prywatnych i społecznych służąca zaspokajaniu potrzeb obywateli. Inaczej rzecz ujmując administracja publiczna to wytwarzanie dóbr i świadczenie usług mających przyczyniać się do zabezpieczenia interesów publicznych. Politologia definiuje administrację publiczną jako odrębny element procesu politycznego koncentrujący się na działaniach wykonawczych w odniesieniu do dążeń politycznych określonych przez ośrodki polityczne takie jak, np. parlament. W obecnym czasie stwierdza się tez, że administracja publiczna piastowana jest wraz z obywatelami, którzy biorą udział w procesach decyzyjnych ponosząc tym samym odpowiedzialność za ich efekty.  W myśl części teoretyków zachodnich priorytetami administracji publicznej są wdrażanie rozwiązań nowatorskich w procesie zaspakajania potrzeb społecznych, myśl postępowa, a także kreowanie świadomości społecznej (J. Jun). Administracja publiczna, dzieli się na dwa składniki: organizację oraz zarządzanie.  Organizacja z reguły kojarzona z kompozycją relacji międzyludzkich w machinie administracji, które formowane są przez prawo oraz zwyczaj. Należy rozumieć administracje publiczną jako parcelację władzy między funkcjonariuszy administracji publicznej, z jej szczeblami i instytucjami. Natomiast zarządzanie oznacza zbiór działań nastawionych na logiczną współpracę między jednostkami administracji publicznej w działaniu na rzeczy i ludzi (D. Waldo). Zarządzanie składa się z określenia potrzeb, z wyciągania wniosków z opinii, z doboru programów, z przydzielania zasobów, z opracowania budżetu, z umiejętności czerpania środków z finansów publicznych, z umiejętności selekcji kadr a także koordynacji procesu wykonawczego (G. Alison). Na przedsieni ostatnich lat w administracji publicznej zauważamy nowe kierunki rozwoju, które łączą się z decentralizacją zadań, poszerzeniem działalności instytucji niekomercyjnych tzw. Non-profit, rozpowszechnianiem nowoczesnych technik posługiwania się informacją i kooperacją międzynarodową. Administrację publiczną można traktować jako naukę i sztukę gospodarowania kwestiami publicznymi. Administracja publiczna tak kojarzona jest z dziedziną naukową zajmującą się opisem procesu zaspakajania potrzeb społecznych a także definiowania wniosków dotyczących organizacji i zarządzania. Celem administracji publicznej jest nabywanie specjalnych kwalifikacji niezbędnych do decydowania, umiejętność wdrażania podjętych decyzji (za które ponosi się odpowiedzialność) oraz zręczność przy doborze kadry. Ponadto administracja publiczna ma zadanie sformułowania warunków oceny jej samej, mającej na uwadze interes publiczny. Najważniejszym zadaniem administracji publicznej jest odpowiedz jakimi sposobami najlepiej osiągnąć wyznaczone cele oraz według jakich kryteriów dokonywać oceny organizacji i zarządzania administracji publicznej (myślę, że powinno się także badać poszczególne organy administracji pod kontem przydatności ich dla społeczeństwa: patrz np. trybunał konstytucyjny).  Administracja publiczna zaliczana do dyscyplin naukowych, szybko rozwijała się w USA oraz w Europie Zachodniej, głównie po II ŚW. będąc przedmiotem na studiach politologicznych. W Polsce administrację publiczną jako naukę zintegrowano legislacją oraz z studiami prawniczymi. W 1990 roku powstała Krajowa Szkoła Administracji Publicznej, która przygotowuje do pełnienia funkcji kierowniczych w administracji publicznej. Źródło:, leksykon politologii”. Autor: A., Antoszewski i A. Herbut.              

ABSOLUTYZM

ABSOLUTYZM: Z j. łac:, absolutus – najwyższy, zupełny, całkowity – określenie zazwyczaj używane razem z terminem władzy, po to by sprecyzować jej charakter tłumacząc go w następujący sposób: potestas absoluta – władza absolutna. Oznacza ona po pierwsze władzę nieograniczoną, której monarcha (piastun) posługuje się nią tak jak mu się podoba, nie będąc podległym żadnym normom prawnym. Po drugie władza skupiona w jednych rękach jest równomiernie rozłożona i nie podlega kontroli, ponieważ brak alternatywnych organów decyzyjnych będących przeciwwagą lub instytucjonalnym hamulcem ograniczającym swobodę jej działań, Absolutyzm utożsamiana z władzą wcale nie musi być kojarzona z reżimami autorytarnymi i totalitarnymi.  Czy autorytaryzm demokratyczny jest możliwy? G. Sartoni w pracy pod tyt.. ,,Teoria demokracji” z roku, 1994 odpowiada twierdząco. Grupa reprezentująca Społeczeństwo obalając władce absolutnego przejmuje tą władzę wraz z jej atrybutami, nabiera cech ,,potestas absoluta i to także jest przejaw demokracji. Władza piastowana w jej obrębie może być absolutna chodź jej dysponentem jest podmiot zbiorowy. Z reguły władzę absolutną identyfikuje się z władzę jednostki (głównie monarchy) lub ścisłego grona polityków mających umiejętność jej sprawowania. Władza absolutna a także  absolutyzm, którego termin ukuto w XVII wieku utożsamiane są z monarchą absolutną lub z absolutyzmem oświeconym rozumianym jako kończące się etapy rozwojowe państwa feudalnego. Na przedsieni XVIII wieku monarcha absolutny oraz absolutyzm nabywały negatywnego charakteru. Na kontynencie europejskim monarchie absolutne występowały w XVI oraz w XVII w. Monarcha z tamtego okresu posiadał całą władzę. Nie podlegał żadnemu prawu po za prawu boskiemu a także nie był przez nikogo kontrolowany. Monarchia absolutny skupiał w sobie władzę sądowniczą, wykonawczą oraz ustawodawczą. J, Bodin (1530 – 1596 autor teorii absolutyzmu sześć ksiąg o republice, 1586 r.) był zdania iż. monarchia nie podlega pod żadne prawo, natomiast władzę absolutną otrzymał od Boga i w naturalny sposób społeczeństwo nie ma prawa wtrącać się w ten stan rzeczy oraz zabierać mu tzw. Boskich kompetencji. Z biegiem czasu jednakże boski atrybut władzy zanikał i pod wpływem prawa natury zaczęły formułować się teorie tłumaczące absolutyzm monarchy argumentami racjonalnymi. T. Hobbes (1588-1679) w swoich wnioskach teorii państwa absolutnego nie łączył z boskim działaniem ale udowodniał, że ta formuła państwa stanowi najlepszą z pośród do tej pory rozpoznanych. W tamtej epoce promowano ideę mówiącą ze państwo absolutne zrodziło się z woli ludzkiej jako potrzeba zagwarantowania bezpieczeństwa w zamian za rezygnacje z praw obywatelskich. W państwach, w których rozwój kapitalizmu następował wolniej monarchia absolutna utrzymywała się dłużej ponieważ burżuazja, była zbyt słaba by zwyciężyć z grupą feudałów czego przykładem są np. Prusy lub Austria. Z kolei od lat sześćdziesiątych do końca XVIII wieku udało się w tych krajach w duchu oświecenia wdrożyć nie zbyt daleko idące reformy. Monarchowie z epoki oświecenia nie rezygnowali z idei boskiego pochodzenia swojej władzy ale zaczęli kłaść nacisk na elementy odwołujące się do haseł Oświecenia i do poglądów ówczesnych teoretyków prawa i państwa. W tych okolicznościach powstał pomysł Króla, który był na usługach Państwa, służył on dla dobra wszystkich a także określał co można a czego nie. Wyżej wymienionych Państwach wdrożono reformy tj. np. zredukowano poddaństwo chłopów, zmniejszono monopolistyczną pozycję cechów dając tym samym wolność w działaniu przemysłowi, zwalczano nietolerancję religijną, zniwelowano różnice statutowe lecz nie zlikwidowano ich definitywnie gdyż zachowano w nie zmienionej formie pozycję arystokracji urzędniczej i ziemskiej. Monarcha pod pretekstem troski o dobrobyt swoich poddanych coraz bardziej ingerował w życie społeczne. W rezultacie wytworzono rozbudowane państwo (administrację) stworzone zgodnie z centralizmem i z biurokratyzmem. Państwo oświeconego absolutyzmu nabywało cech struktury politycznej. Siła państwowa przeobraziła się w rację stanu tłumaczącą wszystkie decyzje monarchy. Natomiast nadrzędność państwa prowadziła do likwidacji separatyzmów/różnić lokalnych i do zmniejszenia ambicji i praw kościoła głównie katolickiego. W oświeconych państwach monarchowie zmierzali do zreformowania tych aspektów życia społecznego, w których zniekształcenia ustroju feudalnego były daleko idące. Jednakże ich myślą przewodnią nie było zlikwidowanie państwa feudalnego ani wdrożenie kategorii rządów odpowiedzialnych lecz utrzymanie status qwo. Źródło:, leksykon politologii”. Autor: A., Antoszewski i A. Herbut.                

ABSOLUTORIUM I JEGO PRZYKŁAD

ABSOLUTORIUM Oznacza decyzja kolektywu prawodawczego wydającą pozytywną ocenę działalności finansowej i zaufanie dla organu wykonawczego. Absolutorium uchwala się po wysłuchaniu wiadomości z działalności i rozliczenia finansowego. Absolutorium udziela się cyklicznie zgodnie z literą prawa lub z statutem danej organizacji (w praktyce raz na rok). Absolutorium udziela się także przez organ państwowy innemu organowi państwowemu np. przez rząd lub Sejm, jednostkę samorządu terytorialnego np. radę gminy organowi rządowemu. Uchwalenie absolutorium jest wyrazem aprobaty tylko z działalności finansowej co umożliwia odwołanie organu wykonawczego np. z innego powodu. Z punktu widzenia skutków społecznych najważniejsze jest udzielanie rządowi absolutorium przez parlament. Zgodnie z polską konstytucją z dnia 02.04.1997 roku Sejm jest zobligowany do oceny realizacji ustawy budżetowej każdego roku. Kryteriom oceny stanowi podsumowanie  Rządu z wykonania ustawy budżetowej oraz informacja o zadłużeniu państwa, składane w czasie pięciu miesięcy do końca roku budżetowego, przegląd  realizacji budżetu państwa i celów polityki monetarnej, sporządzonej przez NIK i opinia NIK w sprawie absolutorium dla rządu. W terminie trzech miesięcy od złożenia informacji Sejm zobligowany jest zadecydować uwzględniając stanowisko Komisji Finansów Publicznych w trybie uchwały o udzieleniu lub nie udzieleniu absolutorium. W konstrukcji nie jest przewidziana sytuacja, w której na skutek nieudzielenia absolutorium nastąpiła dymisja rządu. Z kolei akty prawne dot. samorządu mówią że w momencie nieuzyskania absolutorium przez zarząd (województwa, powiatu i gminy) automatycznie następuje jego odwołanie. (patrz na tym blogu hasła: samorząd, samorząd powiatu oraz samorząd województwa) Źródło:, leksykon politologii”. Autor: A., Antoszewski i A. Herbut.     

ABOLICJONIZM I JEGO PRZYKŁAD

ABOLICJONIZM: z j. łac. Abolitio oznacza – zniesienie, ruch społeczny w XIX wieku postulujący zaprzestanie niewolnictwa czarnoskórych. Ogólnie abolicjonizm powiązany jest z Stanami Zjednoczonymi i z tamtejszymi grupami, których celem było właśnie zniesienie niewolnictwa. Zjawisko abolicjonizmu obserwowano również w pozostałych państwach tj. Francja czy Wielka Brytania.  W Północnej Ameryce abolicjonizm nasilał się wraz z ogłoszeniem niepodległości krajów wchodzących w skład kolonii brytyjskich. Na początku przeważały racje humanitarne oraz ideowe natomiast najważniejszymi przedstawicielami ruchu abolicjonistycznego były sekty a także odłamy protestantów tj. np. kwakrzy czy metodyści. Pierwsze wystąpienie abolicjonistyczne odbyło się w Germantown (czyli w stanie Pensylwania) w roku 1688, którego organizatorami byli kwakowie. W okresie od 1816 do ok. 1850 roku wskrzeszono wiele zrzeszeń abolicjonistów, które stały się silnymi organizacjami głównie na północy. Natomiast na południu działalność abolicjonistów była znacznie ograniczona w wyniku czego czarnoskóra ludność usiłowała na parlamentach wymusić siłą zaprzestanie niewolnictwa. Przykładem czego jest np. powstanie Nata Turnera w 1931 roku lub J. Browna w 1859 r. Na przełomie lat 1856 1850 abolicjoniści wspierali Partię Republikańską w raz z ich kandydatem na prezydenta A. Lincolna, który opowiadał się za zaprzestaniem procederu niewolnictwa w południowych stanach. W traktacie wojny secesyjnej, 1.01.1863 roku ogłoszony przez prezydenta został dekret o zniesieniu niewolnictwa w Stanach Zjednoczonych, natomiast 18.12.1865 roku pakt o abolicji niewolnictwa wpisano do konstytucji jako ,,trzynasta poprawka” . W Wielkiej Brytanii zniesiono niewolnictwo w 1834 roku, natomiast w koloniach francuskich ok roku 1848. Źródło: ,,leksykon politologii”. autor: A., Antoszewski i A. Herbut.     

ABOLICJA

ABOLICJA oznacza decyzję z dziedziny polityki prawa karnego, oznacza rezygnację z ścigania konkretnej grupy przestępstw. Abolicję stosuje się także do przestępstw politycznych. Oznacza odstąpienie od procesu karnego a także odstąpienie od postępowania, które już się rozpoczętego. Więc abolicja jest odstąpieniem od karania za przestępstwo, w którym sprawców ujawniono ale nie oskarżano, jak i tych, których sprawców nie ujęto. Abolicje stanowiona jest przez parlament drogą ustawową zgodnie z postępowaniem ustawodawczym. Źródło: ,,leksykon politologii”. autor: A., Antoszewski i A. Herbut.

ABDYKACJA I JEJ PRZYKŁAD

ABDYKACJA z J. łac. Abdicatio – zrzeczenie się. Oznacza decyzję monarchy o rezygnacji z bycia królem (zrzeczenie się tronu) i rezygnacji z praw przysługujących królowi.  Abdykacja może przebiegać na postawie decyzji dobrowolnej (tj. rezygnacja z bycia królem podjęta przez Jana Kazimierza 1667 roku lub Edwarda VII w 1936 roku w Wielkiej Brytanii). Przykładem abdykacji może być także zmiana siły politycznej pod pływem siły w danym, kraju która blokowana przyszłości sprawowanie urzędu przez danego Króla. Przykładem takiej abdykacji może być ustąpienie z tronu Karola X we Francji w 1830 roku lub Leopolda III w 1950 roku w Belgii. Abdykacja miała także miejsce przy wprowadzeniu republiki w Turcji w 1922 roku gdzie ustępował z tronu Mehmed VI. Z Podobną sytuacją mieliśmy do czynienia we Włoszech gdzie w 1946 roku ze tronu ustępował Umberto II. Kolejnym przykładem abdykacji może być zrezygnowanie z tronu Konstantyna II w roku 1973 w Grecji. Źródło: ,,leksykon politologii”, autor: A., Antoszewski i A. Herbut. Abdykować może również głowa Kościowa katolickiego np. Benedykt XVI, Oficjalną przyczyną abdykacji Papierza Benedykta VI z tronu Piotrowego jest zły stan jego zdrowia.