ARBITRAŻ MIĘDZYNARODOWY

ARBITRAŻ MIĘDZYNARODOWY: Jego nazwa zamienna to polubowne lub rozjemcze sądownictwo. Rozjemcze sądownictwo stanowią najlepszy przykład arbitrażu i jest to formuła rozwiązywania sporu, w którym podmiotom sporu przysługuje prawo wyboru kto ma wchodzić w skład sędziowski a także prawo określania trybu postępowania przed arbitrażowym trybunałem. Tak zwane polubowne sądownictwo rozwinęło się głównie w czasach średniowiecznych czyli wtedy, kiedy nie istniały akty prawne dotyczące rozstrzygania konfliktów na szczeblu międzynarodowym. Postawą rozstrzygania sporów przez sądy polubowne była: ,,słuszność”, ,,sprawiedliwość” oraz ,,rozsądek” (z j. łac., aequitas, iustitia, ratio). W końcu XIX wieku arbitraż międzynawowy stał się powszechnie uznaną metodą rozwiązywania konfliktów. Niezwykle pomocna w tak zwanym ,,procesie instytucjonalizacji arbitrażu” stały się pierwsza i druga Konferencja Haska z roku 1899 i 1907. Jeśli chodzi o I konferencję to postawie Konwencji o pokojowym rozładowaniu konfliktów międzynarodowych z 29.07.1899 roku powołano Stały Trybunał Arbitrażu, podkreślić należy, że ta sama procedura polubownego postępowania otrzymała status ważnego sposobu postępowania przy rozstrzyganiu konfliktów międzynarodowych. Postępowanie to rozwinięto w Konwencjach drugiej Konferencji Haskiej, głównie Konwencji z X 1907 roku traktującej o ,,pokojowym sposobie załatwiania sporów” zakładający wprowadzenie je protokół Genewski jednak nie stał się obowiązującym prawem. Generalny Akt z 26.09.1928 roku kierował konflikty sklasyfikowane jako nieprawne trybunałowi o składzie pięcioosobowym, który realizował zadania polubownego sądu. Trzeba pamiętać że Karta Narodów Zjednoczonych nie przewiduje ,,postępowania polubownego” jako wskazywanych metod rozstrzygania konfliktów o charakterze międzynarodowym. Natomiast postępowanie to przewidziane jest w statucie Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. W statucie tym a dokładniej w art. 38 w punkcje nr 2 zapisano prawo Trybunału do ,,rozstrzygana sprawy ex equo at bono”, pod warunkiem wyrażenia zgody obu stron. Konwencja baska z 18.10.1907 roku w sposób całościowy definiuje arbitraż międzynarodowy. Definicja ta brzmi następująco: ,,Arbitraż międzynarodowy ma za zadanie rozstrzyganie sporów między państwami przez sędziów przez nie wybranych na zasadzie poszanowania prawa”. Jednakże podporządkowanie arbitrażowi międzynarodowemu nie jest przymusowy gdyż w tym wypadku wymagana jest aprobata państw lub państwa. Nie zmienia to faktu, że ,,zastosowanie arbitrażu pociąga za sobą obowiązek poddania się z dobrą wiarą jego wyrokowi (cyt. Konwencja Haska art. 37)”. Z powyższego należy rozumieć ,iż werdykt arbitrażowy ogłoszony i mający moc prawną oraz oznajmiany tzw. agentom stron rozsądza konflikt definitywnie i nieodwołalnie. W rzeczywistości postępowanie polubowne nie jest jednak stosowane. Niedowierzanie w stosunku do metod zażegnywania konfliktów międzynarodowych bierze się z bojaźni państw do przekazywania istotnych konfliktów i państwowych celów w ręce sędziów, którzy byliby skłonni nieobiektywnie a także na postawie wybranej w dowolny sposób rozstrzygnąć konflikt. Doświadczenie uczy, że polubowne postępowanie przydatne jest głównie ,,w przypadku braku norm dających się zastosować w sporze”. W literatura przedmiotu uwypukla się fakt, że ,,organ polubowny czerpie swe uprawnienia i charakter z woli stron”. Zdarza się, że spór niezostanie rozstrzygnięty i traktuje się na równi sądownictwo arbitrażowe i postępowanie polubowne. Tan pierwszy formułuje rozstrzygnięcia w kwestii i w granicach przepisów międzynarodowego prawa natomiast sędzia polubowny kieruje się sprawiedliwością oraz słusznością. Źródło: leksykon politologii”. Autor: A., Antoszewski i A., Herbut.