REFERENDUM:
czyli powszechne głosowanie, to najpopularniejsze narzędzie
,,demokracji bezpośredniej” dzięki, której obywatele mogą
podejmować nakazane przepisami decyzje Kliknij termin demokracja ). Z punktu widzenia prawa
referendum to ,,reformy ustrojowe zapewniające bezpośrednie
decydowane się wyborców w drodze głosowania w różnych sprawach
życia państwowego (kraju lub określonego terytorium) będącego
przedmiotem głosowania (konstytucja, ustawy zwykłe itp.) ze
skutecznością wskazaną w akcie głosowania” (E. Zieliński). Z
kolei N. Nanaszak oraz A. Preisner sądzą, że referendum to
,,sposób bezpośredniego decydowania przez osoby uprawnione w drodze
głosowania o ważnych sprawach życia państwowego lub określonego
terytorium, będących przedmiotem głosowania”. Jeśli chodzi
zasady rozporządzania referendum to istnieje: referendum
obligatoryjne
nacechowane tym, iż w konkretnej przewidzianej w prawie sytuacji
usankcjonowany ,,organ państwowy” jest zobowiązany ,,poddania”
określonej sprawy pod głosowanie a także referendum
fakultatywne. Te drugie
odróżnia się tym, iż podejmowanie decyzji jest wynikiem
dobrowolnego zaaprobowania. Z uwagi na czas, w którym odbywa się
referendum wyróżnia się referendum ratyfikacyjne
odbywające się w wyniku podjętej decyzji przez parlament (czego
przykładem jest np. usankcjonowanie poprzez referendum w 1978 r.
konstytucji Hiszpanii, czy referendum konstytucyjne w Polsce z 25 V
1997 r. lub referendum w Irlandii w 1992 r. w sprawie ,,ratyfikacji
traktatu z Massstricht”. Wymienia się również referendum
konstruktywne czyli wiążące,
które bierze pod uwagę aspekt prawy. Istnieje też referendum
opiniodawce, które jest tylko
źródłem informacji dla rządu o ,,stanie opinii publicznej” w
stosunku do sprawy stanowiącej materię ,,głosowania”. Z kolei z
uwagi na aspekt terytorialny to można wymienić referendum
ogólnokrajowe oraz lokalne.Politologia
uwidacznia polityczne następstwa referentom. Skutkują one po
pierwsze zmianą ,,klasycznego” decydowania w drodze
parlamentarnego głosowania zmierzającego do powiększania trudności
procesu ,,decyzyjnego”, jego rozbudowania postępowań związanych
z decyzjami ale jednocześnie do obniżenia znaczenia parlamentu.
Czasami organizowanie referendum traktuje się jak dyskredytację
niezawisłość parlamentu, który posiada wyłączność ,,władzy
ustawodawczej”. Twierdzenie te ma dużą aprobatę wśród
Anglików. Uzasadniają je także działania takich państw
,,postkomunistycznych” jak np. Białorusi lub Rosji, w których
referendum postrzegane jako narzędzie walki głów tych państw z
niepokornymi w wobec nich parlamentami. Z kolei z innej strony
referendum oddziałują także na kondycję partii politycznych; na
ich uprawomocnienie (legitymizację) do obejmowania rządów a także
na potencjał jakim dysponują w parlamencie. Posługiwanie się
referendum może być rozpatrywane pod kontem relacji między
opozycją a rządzącymi. Na tej postawie wymienia się referendum
kontrolowane (kierowane przez
rząd), pozbawione takiej kontroli (czyli kierowane przez opozycje)
oraz antyhegemoniczne (skutkujące
objęciem rządów przez kluby opozycyjne). Rozpatrując ,,funkcje”
referentom zaznacza się że stanowi ono po pierwsze instrument,
który posiada opozycja, po drugie jest sposobem interakcji
umożliwiający przełamanie atomizację (podziały) wewnątrz
partii, po trzecie referendum stanowi ,,piorunochron” dla
społecznych różnic poglądów. Istnieją teoretycy twierdzący, że
referendum poza powyższymi spełnia także funkcje ,,legitymowania
opinii establishmentu politycznego przez sceptyczny elektorat”.
Referendum może być również oznaką niezdolności rozwikłania
sporów przez polityków oraz z cedowaniem ,,odpowiedzialności” za
decyzje, która jest dyskusyjna na społeczeństwo. Działanie takie
pozwala stronnictwom politycznym nie tylko na unikanie
,,odpowiedzialności” ale również na zamaskowanie różnic
występujących wewnątrz partii. Referendum stało się istotnym
narzędziem demokracji po II wś kiedy nastąpił wzrost liczby
przeprowadzanych referendów przedmiotem, których były sprawy
wywołujące podział. Państwa, które referendum organizują
najczęściej to: Irlandia, Dania, Nowa Zelandia, Francja, Włochy i
Szwajcaria. Należy pamiętać iż ,,referendum ogólnokrajowe”
nigdy nie było organizowane np. w USA czy RFN. Rozstrzyganie sporów
przez referendum na ogół były takie kwestie jak: samostanowienie
republik radzieckich, przyłączenie się do ,,wspólnoty
politycznej”,w sprawach moralnych zalegalizowanie aborcji lub
rozwodów czy zmiany konstytucji. Referendum ogólnokrajowe
w Polsce referendum organizowane było cztery razy: w 1946, 1887. W
1996 roku przedmiotem referendum ,,powszechne uwłaszczenie”. Z
kolei w r. 1997 społeczeństwo wypowiedziało się w kwestii
,,uchwalenia nowej” konstytucji. Wytyczne dotyczące zapowiadania
oraz realizowania referendum na skalę całego kraju zawiera ustawa z
dnia 26.06.1995 roku. Zgodnie. z którą uprawnienia do
,,zarządzania” referendum posiada prezydent ale tylko wtedy gdy
otrzyma zgodę Senatu. Sejm także ma prawo organizacji referendum z
,,własnej, obywateli albo Senatu ,,inicjatywy”. Rezultat
referendum staje się obozujący tylko pod warunkiem iż ,,wzięło w
nim udział” 50 % posiadających prawo do głosowania. Referendum
znajduje zastosowanie również w samorządzie lokalnym,
umożliwia to ustawa z 08.03.1990 roku a także ustawa z 05.06. 1998
roku, o ,,samorządzie wojewódzkim”. Tym co jest wspólne w
referendach lokalnych to możliwość jego zastosowania w dowolnej
kwestii leżącej w kompetencjach danego szczebla samorządu
terytorialnego. Pomysł realizacji referendum ma prawo zgłosić
jednostka samorządowa tj. np. sejmik województwa, rada powiatu czy
rada gminy. Takie samo prawo ma także jedna dziesiąta
,,uprawnionych do głosowania mieszkańców” ale aby wynik
referendum był ważny (,,wiążący”) uczestnictwo w nim musi
przekroczyć 30 % posiadających prawo głosu. Źródło: leksykon
politologii”., s. 494-496. Autor: A., Antoszewski i A., Herbut.
Jak
pokazuje przykład referendum samorządowym dotyczącym odwołania ze
stanowiska prezydenta Warszawy Pani prof. Hanny Gronkiewicz-Walicz
poprzez świadome nieuczestniczenie w referendum można obniżyć
frekwencję a tym samym obronić polityka i zostawić go na
stanowisku. Tak więc okazuje się, że pozostanie w domach i nie
uczestniczenie w referendum może okazać się skutecznym wyrażeniem
swoich preferencji politycznych a także zwycięską taktyką
polityczną. Tylko czy takie zachowanie może być traktowane jako
zachowanie obywatelskie? Czy referendum w sprawie posłania dzieci w
wieku 6-lat do szkoły powinno się odbyć czy nie? Jeśli powinno
się odbyć to czy w referendum tym mają prawo brać udział tylko
rodzice czy tez wszyscy uprawnieni do głosowania? Z jakich powodów
Ci, którzy mają dzieci mają zdać się na decyzje tych, których
potomstwa nie mają? Czy rzeczywiście nie jest to próba z
przenoszenia odpowiedzialności rządzących na społeczeństwo?
Zapraszam do napisania komentarza.