REFERENDUM

REFERENDUM: czyli powszechne głosowanie, to najpopularniejsze narzędzie ,,demokracji bezpośredniej” dzięki, której obywatele mogą podejmować nakazane przepisami decyzje  Kliknij termin demokracja ). Z punktu widzenia prawa referendum to ,,reformy ustrojowe zapewniające bezpośrednie decydowane się wyborców w drodze głosowania w różnych sprawach życia państwowego (kraju lub określonego terytorium) będącego przedmiotem głosowania (konstytucja, ustawy zwykłe itp.) ze skutecznością wskazaną w akcie głosowania” (E. Zieliński). Z kolei N. Nanaszak oraz A. Preisner sądzą, że referendum to ,,sposób bezpośredniego decydowania przez osoby uprawnione w drodze głosowania o ważnych sprawach życia państwowego lub określonego terytorium, będących przedmiotem głosowania”. Jeśli chodzi zasady rozporządzania referendum to istnieje: referendum obligatoryjne nacechowane tym, iż w konkretnej przewidzianej w prawie sytuacji usankcjonowany ,,organ państwowy” jest zobowiązany ,,poddania” określonej sprawy pod głosowanie a także referendum fakultatywne. Te drugie odróżnia się tym, iż podejmowanie decyzji jest wynikiem dobrowolnego zaaprobowania. Z uwagi na czas, w którym odbywa się referendum wyróżnia się referendum ratyfikacyjne odbywające się w wyniku podjętej decyzji przez parlament (czego przykładem jest np. usankcjonowanie poprzez referendum w 1978 r. konstytucji Hiszpanii, czy referendum konstytucyjne w Polsce z 25 V 1997 r. lub referendum w Irlandii w 1992 r. w sprawie ,,ratyfikacji traktatu z Massstricht”. Wymienia się również referendum konstruktywne czyli wiążące, które bierze pod uwagę aspekt prawy. Istnieje też referendum opiniodawce, które jest tylko źródłem informacji dla rządu o ,,stanie opinii publicznej” w stosunku do sprawy stanowiącej materię ,,głosowania”. Z kolei z uwagi na aspekt terytorialny to można wymienić referendum ogólnokrajowe oraz lokalne.Politologia uwidacznia polityczne następstwa referentom. Skutkują one po pierwsze zmianą ,,klasycznego” decydowania w drodze parlamentarnego głosowania zmierzającego do powiększania trudności procesu ,,decyzyjnego”, jego rozbudowania postępowań związanych z decyzjami ale jednocześnie do obniżenia znaczenia parlamentu. Czasami organizowanie referendum traktuje się jak dyskredytację niezawisłość parlamentu, który posiada wyłączność ,,władzy ustawodawczej”. Twierdzenie te ma dużą aprobatę wśród Anglików. Uzasadniają je także działania takich państw ,,postkomunistycznych” jak np. Białorusi lub Rosji, w których referendum postrzegane jako narzędzie walki głów tych państw z niepokornymi w wobec nich parlamentami. Z kolei z innej strony referendum oddziałują także na kondycję partii politycznych; na ich uprawomocnienie (legitymizację) do obejmowania rządów a także na potencjał jakim dysponują w parlamencie. Posługiwanie się referendum może być rozpatrywane pod kontem relacji między opozycją a rządzącymi. Na tej postawie wymienia się referendum kontrolowane (kierowane przez rząd), pozbawione takiej kontroli (czyli kierowane przez opozycje) oraz antyhegemoniczne (skutkujące objęciem rządów przez kluby opozycyjne). Rozpatrując ,,funkcje” referentom zaznacza się że stanowi ono po pierwsze instrument, który posiada opozycja, po drugie jest sposobem interakcji umożliwiający przełamanie atomizację (podziały) wewnątrz partii, po trzecie referendum stanowi ,,piorunochron” dla społecznych różnic poglądów. Istnieją teoretycy twierdzący, że referendum poza powyższymi spełnia także funkcje ,,legitymowania opinii establishmentu politycznego przez sceptyczny elektorat”. Referendum może być również oznaką niezdolności rozwikłania sporów przez polityków oraz z cedowaniem ,,odpowiedzialności” za decyzje, która jest dyskusyjna na społeczeństwo. Działanie takie pozwala stronnictwom politycznym nie tylko na unikanie ,,odpowiedzialności” ale również na zamaskowanie różnic występujących wewnątrz partii. Referendum stało się istotnym narzędziem demokracji po II wś kiedy nastąpił wzrost liczby przeprowadzanych referendów przedmiotem, których były sprawy wywołujące podział. Państwa, które referendum organizują najczęściej to: Irlandia, Dania, Nowa Zelandia, Francja, Włochy i Szwajcaria. Należy pamiętać iż ,,referendum ogólnokrajowe” nigdy nie było organizowane np. w USA czy RFN. Rozstrzyganie sporów przez referendum na ogół były takie kwestie jak: samostanowienie republik radzieckich, przyłączenie się do ,,wspólnoty politycznej”,w sprawach moralnych zalegalizowanie aborcji lub rozwodów czy zmiany konstytucji. Referendum ogólnokrajowe w Polsce referendum organizowane było cztery razy: w 1946, 1887. W 1996 roku przedmiotem referendum ,,powszechne uwłaszczenie”. Z kolei w r. 1997 społeczeństwo wypowiedziało się w kwestii ,,uchwalenia nowej” konstytucji. Wytyczne dotyczące zapowiadania oraz realizowania referendum na skalę całego kraju zawiera ustawa z dnia 26.06.1995 roku. Zgodnie. z którą uprawnienia do ,,zarządzania” referendum posiada prezydent ale tylko wtedy gdy otrzyma zgodę Senatu. Sejm także ma prawo organizacji referendum z ,,własnej, obywateli albo Senatu ,,inicjatywy”. Rezultat referendum staje się obozujący tylko pod warunkiem iż ,,wzięło w nim udział” 50 % posiadających prawo do głosowania. Referendum znajduje zastosowanie również w samorządzie lokalnym, umożliwia to ustawa z 08.03.1990 roku a także ustawa z 05.06. 1998 roku, o ,,samorządzie wojewódzkim”. Tym co jest wspólne w referendach lokalnych to możliwość jego zastosowania w dowolnej kwestii leżącej w kompetencjach danego szczebla samorządu terytorialnego. Pomysł realizacji referendum ma prawo zgłosić jednostka samorządowa tj. np. sejmik województwa, rada powiatu czy rada gminy. Takie samo prawo ma także jedna dziesiąta ,,uprawnionych do głosowania mieszkańców” ale aby wynik referendum był ważny (,,wiążący”) uczestnictwo w nim musi przekroczyć 30 % posiadających prawo głosu. Źródło: leksykon politologii”., s. 494-496. Autor: A., Antoszewski i A., Herbut.

Jak pokazuje przykład referendum samorządowym dotyczącym odwołania ze stanowiska prezydenta Warszawy Pani prof. Hanny Gronkiewicz-Walicz poprzez świadome nieuczestniczenie w referendum można obniżyć frekwencję a tym samym obronić polityka i zostawić go na stanowisku. Tak więc okazuje się, że pozostanie w domach i nie uczestniczenie w referendum może okazać się skutecznym wyrażeniem swoich preferencji politycznych a także zwycięską taktyką polityczną. Tylko czy takie zachowanie może być traktowane jako zachowanie obywatelskie? Czy referendum w sprawie posłania dzieci w wieku 6-lat do szkoły powinno się odbyć czy nie? Jeśli powinno się odbyć to czy w referendum tym mają prawo brać udział tylko rodzice czy tez wszyscy uprawnieni do głosowania? Z jakich powodów Ci, którzy mają dzieci mają zdać się na decyzje tych, których potomstwa nie mają? Czy rzeczywiście nie jest to próba z przenoszenia odpowiedzialności rządzących na społeczeństwo? Zapraszam do napisania komentarza.