AKSJOLOGIA I JEJ PRZYKŁAD

AKSJOLOGIA z j. grec. aksia znaczy wartość, aksios oznacza godny, cenny a z kolei logos tłumaczy się jako słowo lub nauka. Z tego należy wyciągnąć wniosek, ze aksjologia jest teorią wartości a więc nauką o wartościach. Należy zaznaczyć iż pierwszy raz terminem aksjologia posłużyli się E. Hartman w książce ,,Grundriss der Axoilogie”, 1906 roku oraz P. Lapie w pozycji ,,Logique de la  volontḗ”, 1902 roku. Obszarem, którym zajmuje się aksjologia rozumiana jako szczegółowe wyobrażenie wartości stanowią badania zależności zaistniałych między wartościami religijnymi, politycznymi, estetycznymi, moralnymi itp., Czasami określenie aksjologia jako termin stosowany jest w celu skonkretyzowania określonego systemu wartości. W naukach humanistycznych przyjęto, że wartości stanowią bodziecie emocjonalne wynikającymi z natury zachęcającymi jednostkę do identyfikacji danych przez społeczeństwo i uznanie  zasad a także ich nienaruszanie. Zespół wartości można zdefiniować jako przyjęty i pozytywnie oceniany system społeczny (J.W.Naumann). Wartości składają się z wielu wzajemnie powiązanych lecz nie jednakowych struktur, które wspólnie tworzą system wartości. Fundamentalnym kwestią aksjologii jest sformułowanie takich zagadnień jak: oceny, sens norm i ich charakter, relacje zachodzące pomiędzy różnymi wartościami a także ich funkcjami w systemie wartości. Niemiecki logik, filozof oraz fizjolog R. H. Lotze  (1817-1881) uznany został za ojca aksjologii, Standardowym dziełem Lotze jest ,,Geschichte der Asthetik in Deutschlant” z 1868 roku. Lotze odwoływał się do filozofii I. Kanta w tym do należącego do niego podziału na to co powinno być (Sollen) i tym co istnieje (Sein). Posługując się tym podziałem polaryzował wartość przedmiotu od właściwości i jego istnienia. Intensywny rozwój badań aksjologicznych miał miejsce na przedsieni XIX i XX wieku. Taki stan rzeczy był reakcją na scjentystyczno-pozytywne stanowisko mówiące, że naukowe poznanie stanowi poznanie absolutne, Natomiast wszystko to co nie jest poznane nie można postrzegać tego w sposób naukowy (chodzi tu np. o idee Boga). Głównymi przedstawicielami aksjologii byli: R, P. Perry (1876 – 1957), G. E, Moore (1872 – 1958), M, Scheler (1847 – 1928), H. Rickert (1876 – 1928). . Źródło: leksykon politologii”. Autor: A., Antoszewski i A., Herbut.
   Przykładem aksjologicznych rozważam np. na temat ewolucji wartości pod wpływem wydążeń historycznych może stanowić cykl wywiadów pod tyt. ,,To co jest najważniejsze". Recenzja tej książki, znajduje się w jej tytule.

AIDE-MḖMOIRE

AIDE-MḖMOIRE Z j, francuskiego tłumaczy się jako pomoc dla pamięci. Termin ten oznacza rodzaj noty przesyłany korespondencyjnie lub dostarczana osobiście tuz po rezultatach urzędowych rozmów lub w czasie ich trwania przez reprezentantów służb dyplomatycznych lub przez ważnego urzędnika państwowego, Nota taka na ogół zawiera określone stanowisko, lub grupę twierdzeń, faktów czy byłych lub biedzących zagadnień będących materią wnikliwych pertraktacji. Aide-mḖmoire wyróżnia się z pośród pozostałych rodzajów korespondencji dyplomatycznej tym, ze posiada nagłówek ,,Aide MḖmoire” lecz pozbawiona jest pieczęci strony wręczającej oraz jej podpisu. Dzieje się tak ponieważ osoba wręczająca bardzo często jest jej pomysłodawcą i autorem a także może być inicjatorem tej noty, osoba taka jest gwarantem autentyczności takiego dokumentu. W praktyce dyplomatycznej dokumentem o podobnej naturze jest memorandum, w którym zamieszcza się grupę twierdzeń, faktów i kwestii do polemiki. Memorandum również nie wymaga podpisu. Źródło: leksykon politologii”. Autor: A., Antoszewski i A. Herbut.          

AGRESJA W POLITYCE

AGRESJA W POLITYCE: w politologicznym rozumieniu tego słowa oznacza ona napaść zbrojną pojedynczego państwa lub wielu państw na inne. W świetle aktualnego stanu rzeczy agresja jest niezgodna z prawem międzynarodowym. Natura agresji była materią analiz Ligii Narodów oraz Organizacji Narodów Zjednoczonych a także wielu zjazdów międzynarodowych. Po raz pierwszy zakaz agresji został wprowadzony w tzw. Pakcie Brianda-Kolloga w 1928 roku. Fakt ten należy rozumieć iż do roku 1928 międzynarodowe prawo nie przewidywało ogólnie uznawanej i pozostającej w mocy normy zakazującej wojny agresywnej. Domysł zakazu agresji zawarto w Protokole Genewskim poświęconemu problemowi pokojowego zażegnania sporów z 1924 w tym agresji. Protokół ten nie określał jednak czym jest agresja. Dokumentem, który jako pierwszy zdefiniował czym jest agresja był traktat z obrad Konferencji Rozbrojeniowej (Genewa 1932-1933) zgłoszony przez ZSRR. Jednak traktat ten również nie zdefiniował istoty agresji. Pojęcie agresji zostało zdefiniowane w konwencji Londyńskiej traktującej o napaści. Konwencję 03.07.1933 roku podpisały takie kraje jak Estonia, Łotwa, Litwa, Afganistan i Iran, Turcja, Rumunia, Finlandia, ZSRR i Polska. Konwencje Londyńskie definiowała najczęściej spotykane przypadki agresji. W myśli Konwencji Londyńskiej agresja zachodzi w tedy gdy państwa skonfliktowane zachowują się w względem siebie w następujący sposób np.: wypowiadając wojnę innemu państwu, dopuszczając się wtargnięcia na obszar innego państwa nie koniecznie wywołując wojnę, atakując za pomocą sił powietrznych albo sił morskich (samolotów lub okrętów) na ziemi innego państwa bez wymogu wypowiedzenia wojny, zablokowanie wybrzeża morskiego lub portów należących do innego państwa, popieranie grup przestępczych i organizację wraz z nimi, najazdów na inne państwo jednocześnie odmawiając wydania wszelkich zarządzeń pozbawiając państwo okupowane opieki bądź pomocy, Problem definiowania agresji powrócił kolejny raz na obrady organizacji i debat międzynarodowych w tym w szczególności Organizacji Narodów Zjednoczonych.  Wykluczenie wojny jako metody załatwiania konfliktów międzynarodowych w sposób ostateczny zapisano w karcie Narodów Zjednoczonych. Zapis ten czyli ,,prawo do wojny” ostatecznie został wyeliminowany z prawa międzynarodowego oraz z norm zwyczajowych. Uwzględniając w prawie międzynarodowym zakaz wojen tzw, agresywnych i nakaz pokojowego zażegnania konfliktów międzynarodowych. Karta zawiera wachlarz pokojowych rozwiązań konfliktów i charakterze międzynarodowym a także narzędzi dzięki, którym można zastosować te rozwiązania. Nie zlekceważenie tych rozwiązań/norm równoznaczne jest z zachowaniem agresywnym i nie zgodnym z zasadami, które dane państwo przyjęło. Problematyczna kwestia dotycząca zdefiniowania agresji do roku 1974 była materią rozważań m.in. Komisji Prawa Międzynarodowego, Docelowy wariant definicji agresji po długich analizach przyjęto 14.12. 1974 roku ( rez. Nr. A/3314/XXXIX). Aktami postępowań agresywnych są np.,. czyn zbrojny lub napaść danego państwa w obrębie panowania innego państwa, zniewolenie wojskowe. które jest wynikiem napaści a także wszelkiego rodzaju zajęcie poczynione przy pomocy siły, bombardowanie jak i używanie różnego rodzaju broni przeciwko innemu państwu w obrębie tego państwa, zablokowanie wybrzeży oraz portów, zaatakowanie powietrznymi, lądowymi lub morskimi zbrojnymi siłami innego państwa. posługiwanie się siłą zbrojną należącą do innego państwa, w sposób nie zgodny z obustronnymi ustaleniami, zezwalanie przez państwo aby na jego terytorium inne państwo dopuściło się aktów agresji w stosunku do jeszcze innego państwa, wysyłanie przez państwo a także w jego imieniu zbrojnych bojówek, formacji, rozproszonych sił lub wojaków dopuszczających się ciężkich czynów zbrojonych względem innego państwa. Źródło:, leksykon politologii”. Autor: A., Antoszewski i A. Herbut.       

AGRARYZM I JEGO PRZYKŁAD

AGRARYZM Z J. łac. ager znaczy ziemia, rola, pole, drugi człon tego terminu czyli agrarius dotyczy znaczenia słowa rolnika, rolny lub roli. Agraryzm jest doktryną polityczno-społeczną zapoczątkowaną w Niemczech bazującą na prądzie społeczno-politycznym reprezentującym przez właścicieli ziemskich. Albert E. von Schἃffle żyjący na przedsieni lat 1831 – 1903 socjolog, prawnik oraz ekonomista, napisał m.in. ,,Ryzyko agraryzmu dla Niemiec” w 1901 roku i użył pojęcia agraryzmu jako pierwszy. Dzisiaj agraryzm oznacza doktrynę polityczno-społeczną opartą na solidaryzmie klasowym, monolicie moralnego chłopstwa odwołującego się do potrzeby przestawienia ustroju gospodarczo-społecznego na tory tz. ,,trzeciej drogi” biegnącej między socjalizmem a kapitalizmem mając na uwadze głównie interesy wsi i rolnictwa, którą politycznie nadzoruje klasa chłopska. Agraryzm jest także ruchem polityczno-społecznym określanym także nutami ludowymi bazującymi na doktrynie agraryzmu lub na ruchach ludowych zakorzenionych w doktrynie agraryzmu. Korzenie ideowe agraryzmu sięgają fizjokratyzmu z XVII w., który na pierwszym miejscu stawia pracę wytwórczą tylko w rolnictwie i uznaje wyższość rolnictwa w gospodarcze nad przemysłem, handlem, rzemiosłem oraz nierealną koncepcją romantyzmu ekonomicznego (J. Ch. Sismonde de Sisnondiego 1773-1842 r.). Romantyzm gospodarczy popierał gospodarkę drobnorynkową dyktowaną przez drobnych rzemieślników i rolników w stosunku, do których państwo stosowało zaawansowaną politykę protekcjonizmu. Modelowy opis głównych myśli agraryzmu ujmuje tzw. piramida wartości wymyślona przez najważniejszego ideologa pochodzącego z Czechosłowacji Milana Hodzę (1878 – 1944). Piramida wartości agraryzmu złożona jest z czterech części: pierwsza składa się z ziemi, z człowieka oraz z pracy, druga cześć składa się z rodziny, z gminy i z samorządu, do trzeciej części należy państwo, ojczyzna oraz naród. Istnieją rodzaje agraryzmu tak ja np. w Polsce gdzie w okresie międzywojennym kładziono nacisk na samokształcenie i działalność społeczną w wyniku, której miał dokonać się renesans duchowy, gospodarczy i moralny w szczególności klasy chłopskiej.                    
Do rozkwitu ideologicznego i organizacyjnego agraryzmu przyczynił się Związek Rolników (Bund der Landwirte), który narodził się w Niemczech a najważniejszym konsultantem i ideologiem tego związku był Gustaw Ruhland (,,Wprowadzenie do polityki agrarnej” z roku 1901). W tym samym czasie co agraryzm niemiecki powstało w Stanach Zjednoczonych tzw. Przymierze Farmerskie, które funkcjonowało na przedsieni lat osiemdziesiątych XIX w. Ruch agrarny kojarzony także z ruralizmem (tłumaczony z J. angielskiego w następująco: rulal znaczy złączony z wsią, rolny), początkowo rozwijał się w Teksasie i oznaczał samokształceniowo-samopomocowe związki lokalne. Ruralizm jako ruch nie funkcjonował zbyt długo ponieważ został zagospodarowany przez populizm i Partię Demokratyczną co wpłynęło na utratę ideowego charakteru tego ruchu. Renesans ideologii i ruchów ruralizmu miał miejsce na początku wieku XX a także w okresie międzywojennym. W tym ostatnim okresie na znaczeniu zyskiwały głównie ruchy agrarystyczne w Danii, które rozpowszechniał ideolog Mikołaj Grndvig. Natomiast w Szwajcarii propagatorem tego ruchu był prezes Szwajcarskiego Związku Chłopskiego. Podobnie jak w wymienionych wyżej krajach formowały się myśli agrarystyczne tak jak w innych krajach europejskich w tym w szczególności w Czechosłowacji, w której zbudowano w 1899 roku Czeską Partię agrarną. Następnie partię tą przebudowano w 1905 roku w Czechosłowacką Partię Agrarną, której repetentami byli M. Hodża, A. Svehla i O. Frankenberge. W Bułgarii powstał w 1901 roku Bułgarski Ludowy Związek Chłopski firmowany przez A. Stambolijskiego. Partie agrarne funkcjonowały także w Rumunii, na Węgrzech i w Jugosławii.  Formacje chłopskie akceptujące program agraryzmu polowały w 1921 roku Międzynarodowe Biuro Agrarne w Pradze nazywane również ,,Zieloną Międzynarodówką”, którego pomysłodawcą był A. Svehli. Z tymi partiami kooperował Słowiański Związek Młodzieży Wiejskiej powołany na Kongresie Lubljanie w 1924 roku.                 

       Jeśli chodzi o ruch agrarny w Polsce, to jest on związany z programem powstałego w 1895 roku Stronnictwa Ludowego oraz z działalnością J. Stapińskiego ks. S. Stojałowskiego, B. i M. Wysłouchów a także z ruchem zaraniarskim w latach 1907 – 1914. W czasie trwania II RP agraryzm był podwaliną programową Stronnictwa Ludowego, którego koncept z 1935 r. stał się standardową myślą ruchu ludowego oraz Związku Młodzieży Wiejskiej RP ,,Wici”. Czołowymi postaciami, które rozpowszechniały agraryzm w tamtym czasie byli: W. Styś J. Niecko, S. Inglot F. Bujak, S. Miłkowski (,,Agraryzm jako forma przebudowy ustroju społecznego, 1934, Walka o nową Polskę”). Jeśli chodzi o myśl agraryzmu to latach 1945 – 1947 nawiązywało do niej mikołajczykowskie Polskie Stronnictwo Ludowe. Natomiast do agraryzmu jako idei po roku 1989 odwoływała się większa część partii ludowych, do której zaliczono m. in. SLCH, PSL, PSL- ,,Solidarność”. Programy oraz działalność tych partii zostawały podane jednak sprawdzeniu i korekcje pod kontem polityczno-społecznych, ekonomicznych a także geopolitycznych okoliczności zaistniałych po upadku rygoru komunistycznego. Kompleks idei dot. agraryzmu nazywany także neoagraryzmem.  Źródło:, leksykon politologii”. Autor: A., Antoszewski i A. Herbut.     

AFILIACJA

AFILIACJA z j. łac. afilliatio oznacza usynowienie, przyłączenie do rodziny. Po pierwsze w potocznym rozumieniu afiliacja kojarzona jest z łączeniem się, z przynależnością, z nawiązywaniem i podtrzymywaniem korzystnych relacji oraz kooperacji organizacji, grupy, jednostki, z pozostałymi organizacjami społecznymi i grupami, Afiliacja oznacza również zakomunikowanie akcesu, zdeklarowanie ochoty do dołączenia i integracji z innym podmiotem zbiorowym a także wyrażeniem chęci swojej aktywności w jego strukturze. Termin ten oznacza także wyrażenie potrzeby identyfikacji  z grupą, dołączenia do niej lub do społeczeństwa, czy do organizacji po to by nawiązać i utrwalić uczuciowy kontakt z innymi ludźmi. W wyniku afiliacji człowiek udowadnia fakt istnienia więzi społecznych i akceptacji, które warunkują bezpieczeństwo.  Po drugie afiliacja z politologicznego punktu widzenia jest rozpoczęciem współpracy tzw. kooperacji politycznej między podmiotami o zróżnicowanych potencjałach politycznych. Kooperacja dotyczy sposobów osiągania celów, które są zbliżone do siebie lub wręcz takie same ale z zachowaniem samodzielności i niezależności programowo-organizacyjnej partnerów. Afiliacje ma miejsce w trzech sytuacjach, w relacji związków zawodowych i partii politycznych przykładem, której może być Anglia gdzie Labour Party oraz związek zawodowy Trade Union zdeklarowały się do współpracy w kwestii analiz dotyczących istotnych spraw publicznych, promowania określonych koncepcji, projektów prawnych, popierania w kampanii wyborczej, zaprzestania strajków itd., partii politycznych i młodzieżowych organizacji tzw przybudówek. Organizacje te chodź częściowo zespojone personalnie, programowo i ideologicznie poosiadają różnych aktorów polityki inicjujących regionalne, krajowe lub międzynarodowe ruchy polityczno-społeczne takie jak np. organizacje oraz fronty, których myślą przewodnią jest obrona, zwalczanie lub wdrożenie w życie społeczne określonych wartości religijnych, ekonomicznych, socjalnych i  prawidłowości politycznych. W ramach ruchów afiliujących funkcjonowały takie podmioty jak np. Front Ludowy powołany po to by bronił porządku demokratycznego przed faszyzmem czy integrujący w czasie II WŚ. oponentów hitlerowskich Niemiec. Ruchy afiliacyjne mają swoje korzenie w rozmaitych nurtach polityczno-ideowych takich jak np. Front Jedności Narodu w Chile, czy w Polsce Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego.  Źródło:, leksykon politologii”. Autor: A., Antoszewski i A. Herbut.      

ADMINISTRACJA PUBLICZNA

         

ADMINISTRACJA PUBLICZNA :   kompleks organów oraz instytucji państwowych, którego zadaniem jest organizowanie zaspakajania oczekiwań społecznych. Tak należy rozumieć administracje publiczną, która składa się z administracji rządowej oraz z samorządowej. Tak więc administrację rządową koordynuje premier, rząd, wojewodowie, kierownicy regionów, scentralizowane i lokalne organy administracji tzw. specjalnej, chodzi tu np. o dyrekcje okręgów kolei państwowych, urzędy centralne wraz z ich organami terenowymi, inspekcje i specjalistyczne agencie  rządowe. Z kolei administracja samorządowa ma miejsce tylko na poziomie lokalnym (tak jak w Polsce w gminach). Administracja publiczna w swoim zasięgiem obejmuje jednoosobowe a także zbiorowe (kolektywne) organy rad gminnych. Zgodnie z prawem zespolonymi jednostkami administracji samorządowej są zarządy wybierane przez rady gmin wójtowie, burmistrzowie a kolei w miastach powyżej 100 tys. Mieszkańców, prezydenci, ich zastępcy a także członkowie zarządów w liczbie od 4 do 7 osób. Wójt jest jednoosobowym organem administracji samorządowej (w miastach burmistrzowie i prezydencji) podejmujący decyzje w kwestiach administracyjnych państwa. Rozumienie administracji publicznej w ten sposób typowe jest dla nauk prawnych (prawa administracyjnego) skupiających się na konstrukcji i zakresie obowiązków organów państwowych przeznaczonych do organizowania głównych zadań państwowych. Do zadań tych należą np. zaspakajanie zbiorowych potrzeb poprzez zarządzanie zakazów, nakazów i zezwoleń. Z takiego sposobu pojmowania administracji publicznej korzysta głównie politologia postrzegająca administracje publiczną jako oddzielny przejaw aktywności organów państwowych, prywatnych i społecznych służąca zaspokajaniu potrzeb obywateli. Inaczej rzecz ujmując administracja publiczna to wytwarzanie dóbr i świadczenie usług mających przyczyniać się do zabezpieczenia interesów publicznych. Politologia definiuje administrację publiczną jako odrębny element procesu politycznego koncentrujący się na działaniach wykonawczych w odniesieniu do dążeń politycznych określonych przez ośrodki polityczne takie jak, np. parlament. W obecnym czasie stwierdza się tez, że administracja publiczna piastowana jest wraz z obywatelami, którzy biorą udział w procesach decyzyjnych ponosząc tym samym odpowiedzialność za ich efekty.  W myśl części teoretyków zachodnich priorytetami administracji publicznej są wdrażanie rozwiązań nowatorskich w procesie zaspakajania potrzeb społecznych, myśl postępowa, a także kreowanie świadomości społecznej (J. Jun). Administracja publiczna, dzieli się na dwa składniki: organizację oraz zarządzanie.  Organizacja z reguły kojarzona z kompozycją relacji międzyludzkich w machinie administracji, które formowane są przez prawo oraz zwyczaj. Należy rozumieć administracje publiczną jako parcelację władzy między funkcjonariuszy administracji publicznej, z jej szczeblami i instytucjami. Natomiast zarządzanie oznacza zbiór działań nastawionych na logiczną współpracę między jednostkami administracji publicznej w działaniu na rzeczy i ludzi (D. Waldo). Zarządzanie składa się z określenia potrzeb, z wyciągania wniosków z opinii, z doboru programów, z przydzielania zasobów, z opracowania budżetu, z umiejętności czerpania środków z finansów publicznych, z umiejętności selekcji kadr a także koordynacji procesu wykonawczego (G. Alison). Na przedsieni ostatnich lat w administracji publicznej zauważamy nowe kierunki rozwoju, które łączą się z decentralizacją zadań, poszerzeniem działalności instytucji niekomercyjnych tzw. Non-profit, rozpowszechnianiem nowoczesnych technik posługiwania się informacją i kooperacją międzynarodową. Administrację publiczną można traktować jako naukę i sztukę gospodarowania kwestiami publicznymi. Administracja publiczna tak kojarzona jest z dziedziną naukową zajmującą się opisem procesu zaspakajania potrzeb społecznych a także definiowania wniosków dotyczących organizacji i zarządzania. Celem administracji publicznej jest nabywanie specjalnych kwalifikacji niezbędnych do decydowania, umiejętność wdrażania podjętych decyzji (za które ponosi się odpowiedzialność) oraz zręczność przy doborze kadry. Ponadto administracja publiczna ma zadanie sformułowania warunków oceny jej samej, mającej na uwadze interes publiczny. Najważniejszym zadaniem administracji publicznej jest odpowiedz jakimi sposobami najlepiej osiągnąć wyznaczone cele oraz według jakich kryteriów dokonywać oceny organizacji i zarządzania administracji publicznej (myślę, że powinno się także badać poszczególne organy administracji pod kontem przydatności ich dla społeczeństwa: patrz np. trybunał konstytucyjny).  Administracja publiczna zaliczana do dyscyplin naukowych, szybko rozwijała się w USA oraz w Europie Zachodniej, głównie po II ŚW. będąc przedmiotem na studiach politologicznych. W Polsce administrację publiczną jako naukę zintegrowano legislacją oraz z studiami prawniczymi. W 1990 roku powstała Krajowa Szkoła Administracji Publicznej, która przygotowuje do pełnienia funkcji kierowniczych w administracji publicznej. Źródło:, leksykon politologii”. Autor: A., Antoszewski i A. Herbut.              

ABSOLUTYZM

ABSOLUTYZM: Z j. łac:, absolutus – najwyższy, zupełny, całkowity – określenie zazwyczaj używane razem z terminem władzy, po to by sprecyzować jej charakter tłumacząc go w następujący sposób: potestas absoluta – władza absolutna. Oznacza ona po pierwsze władzę nieograniczoną, której monarcha (piastun) posługuje się nią tak jak mu się podoba, nie będąc podległym żadnym normom prawnym. Po drugie władza skupiona w jednych rękach jest równomiernie rozłożona i nie podlega kontroli, ponieważ brak alternatywnych organów decyzyjnych będących przeciwwagą lub instytucjonalnym hamulcem ograniczającym swobodę jej działań, Absolutyzm utożsamiana z władzą wcale nie musi być kojarzona z reżimami autorytarnymi i totalitarnymi.  Czy autorytaryzm demokratyczny jest możliwy? G. Sartoni w pracy pod tyt.. ,,Teoria demokracji” z roku, 1994 odpowiada twierdząco. Grupa reprezentująca Społeczeństwo obalając władce absolutnego przejmuje tą władzę wraz z jej atrybutami, nabiera cech ,,potestas absoluta i to także jest przejaw demokracji. Władza piastowana w jej obrębie może być absolutna chodź jej dysponentem jest podmiot zbiorowy. Z reguły władzę absolutną identyfikuje się z władzę jednostki (głównie monarchy) lub ścisłego grona polityków mających umiejętność jej sprawowania. Władza absolutna a także  absolutyzm, którego termin ukuto w XVII wieku utożsamiane są z monarchą absolutną lub z absolutyzmem oświeconym rozumianym jako kończące się etapy rozwojowe państwa feudalnego. Na przedsieni XVIII wieku monarcha absolutny oraz absolutyzm nabywały negatywnego charakteru. Na kontynencie europejskim monarchie absolutne występowały w XVI oraz w XVII w. Monarcha z tamtego okresu posiadał całą władzę. Nie podlegał żadnemu prawu po za prawu boskiemu a także nie był przez nikogo kontrolowany. Monarchia absolutny skupiał w sobie władzę sądowniczą, wykonawczą oraz ustawodawczą. J, Bodin (1530 – 1596 autor teorii absolutyzmu sześć ksiąg o republice, 1586 r.) był zdania iż. monarchia nie podlega pod żadne prawo, natomiast władzę absolutną otrzymał od Boga i w naturalny sposób społeczeństwo nie ma prawa wtrącać się w ten stan rzeczy oraz zabierać mu tzw. Boskich kompetencji. Z biegiem czasu jednakże boski atrybut władzy zanikał i pod wpływem prawa natury zaczęły formułować się teorie tłumaczące absolutyzm monarchy argumentami racjonalnymi. T. Hobbes (1588-1679) w swoich wnioskach teorii państwa absolutnego nie łączył z boskim działaniem ale udowodniał, że ta formuła państwa stanowi najlepszą z pośród do tej pory rozpoznanych. W tamtej epoce promowano ideę mówiącą ze państwo absolutne zrodziło się z woli ludzkiej jako potrzeba zagwarantowania bezpieczeństwa w zamian za rezygnacje z praw obywatelskich. W państwach, w których rozwój kapitalizmu następował wolniej monarchia absolutna utrzymywała się dłużej ponieważ burżuazja, była zbyt słaba by zwyciężyć z grupą feudałów czego przykładem są np. Prusy lub Austria. Z kolei od lat sześćdziesiątych do końca XVIII wieku udało się w tych krajach w duchu oświecenia wdrożyć nie zbyt daleko idące reformy. Monarchowie z epoki oświecenia nie rezygnowali z idei boskiego pochodzenia swojej władzy ale zaczęli kłaść nacisk na elementy odwołujące się do haseł Oświecenia i do poglądów ówczesnych teoretyków prawa i państwa. W tych okolicznościach powstał pomysł Króla, który był na usługach Państwa, służył on dla dobra wszystkich a także określał co można a czego nie. Wyżej wymienionych Państwach wdrożono reformy tj. np. zredukowano poddaństwo chłopów, zmniejszono monopolistyczną pozycję cechów dając tym samym wolność w działaniu przemysłowi, zwalczano nietolerancję religijną, zniwelowano różnice statutowe lecz nie zlikwidowano ich definitywnie gdyż zachowano w nie zmienionej formie pozycję arystokracji urzędniczej i ziemskiej. Monarcha pod pretekstem troski o dobrobyt swoich poddanych coraz bardziej ingerował w życie społeczne. W rezultacie wytworzono rozbudowane państwo (administrację) stworzone zgodnie z centralizmem i z biurokratyzmem. Państwo oświeconego absolutyzmu nabywało cech struktury politycznej. Siła państwowa przeobraziła się w rację stanu tłumaczącą wszystkie decyzje monarchy. Natomiast nadrzędność państwa prowadziła do likwidacji separatyzmów/różnić lokalnych i do zmniejszenia ambicji i praw kościoła głównie katolickiego. W oświeconych państwach monarchowie zmierzali do zreformowania tych aspektów życia społecznego, w których zniekształcenia ustroju feudalnego były daleko idące. Jednakże ich myślą przewodnią nie było zlikwidowanie państwa feudalnego ani wdrożenie kategorii rządów odpowiedzialnych lecz utrzymanie status qwo. Źródło:, leksykon politologii”. Autor: A., Antoszewski i A. Herbut.                

ABSOLUTORIUM I JEGO PRZYKŁAD

ABSOLUTORIUM Oznacza decyzja kolektywu prawodawczego wydającą pozytywną ocenę działalności finansowej i zaufanie dla organu wykonawczego. Absolutorium uchwala się po wysłuchaniu wiadomości z działalności i rozliczenia finansowego. Absolutorium udziela się cyklicznie zgodnie z literą prawa lub z statutem danej organizacji (w praktyce raz na rok). Absolutorium udziela się także przez organ państwowy innemu organowi państwowemu np. przez rząd lub Sejm, jednostkę samorządu terytorialnego np. radę gminy organowi rządowemu. Uchwalenie absolutorium jest wyrazem aprobaty tylko z działalności finansowej co umożliwia odwołanie organu wykonawczego np. z innego powodu. Z punktu widzenia skutków społecznych najważniejsze jest udzielanie rządowi absolutorium przez parlament. Zgodnie z polską konstytucją z dnia 02.04.1997 roku Sejm jest zobligowany do oceny realizacji ustawy budżetowej każdego roku. Kryteriom oceny stanowi podsumowanie  Rządu z wykonania ustawy budżetowej oraz informacja o zadłużeniu państwa, składane w czasie pięciu miesięcy do końca roku budżetowego, przegląd  realizacji budżetu państwa i celów polityki monetarnej, sporządzonej przez NIK i opinia NIK w sprawie absolutorium dla rządu. W terminie trzech miesięcy od złożenia informacji Sejm zobligowany jest zadecydować uwzględniając stanowisko Komisji Finansów Publicznych w trybie uchwały o udzieleniu lub nie udzieleniu absolutorium. W konstrukcji nie jest przewidziana sytuacja, w której na skutek nieudzielenia absolutorium nastąpiła dymisja rządu. Z kolei akty prawne dot. samorządu mówią że w momencie nieuzyskania absolutorium przez zarząd (województwa, powiatu i gminy) automatycznie następuje jego odwołanie. (patrz na tym blogu hasła: samorząd, samorząd powiatu oraz samorząd województwa) Źródło:, leksykon politologii”. Autor: A., Antoszewski i A. Herbut.     

ABOLICJONIZM I JEGO PRZYKŁAD

ABOLICJONIZM: z j. łac. Abolitio oznacza – zniesienie, ruch społeczny w XIX wieku postulujący zaprzestanie niewolnictwa czarnoskórych. Ogólnie abolicjonizm powiązany jest z Stanami Zjednoczonymi i z tamtejszymi grupami, których celem było właśnie zniesienie niewolnictwa. Zjawisko abolicjonizmu obserwowano również w pozostałych państwach tj. Francja czy Wielka Brytania.  W Północnej Ameryce abolicjonizm nasilał się wraz z ogłoszeniem niepodległości krajów wchodzących w skład kolonii brytyjskich. Na początku przeważały racje humanitarne oraz ideowe natomiast najważniejszymi przedstawicielami ruchu abolicjonistycznego były sekty a także odłamy protestantów tj. np. kwakrzy czy metodyści. Pierwsze wystąpienie abolicjonistyczne odbyło się w Germantown (czyli w stanie Pensylwania) w roku 1688, którego organizatorami byli kwakowie. W okresie od 1816 do ok. 1850 roku wskrzeszono wiele zrzeszeń abolicjonistów, które stały się silnymi organizacjami głównie na północy. Natomiast na południu działalność abolicjonistów była znacznie ograniczona w wyniku czego czarnoskóra ludność usiłowała na parlamentach wymusić siłą zaprzestanie niewolnictwa. Przykładem czego jest np. powstanie Nata Turnera w 1931 roku lub J. Browna w 1859 r. Na przełomie lat 1856 1850 abolicjoniści wspierali Partię Republikańską w raz z ich kandydatem na prezydenta A. Lincolna, który opowiadał się za zaprzestaniem procederu niewolnictwa w południowych stanach. W traktacie wojny secesyjnej, 1.01.1863 roku ogłoszony przez prezydenta został dekret o zniesieniu niewolnictwa w Stanach Zjednoczonych, natomiast 18.12.1865 roku pakt o abolicji niewolnictwa wpisano do konstytucji jako ,,trzynasta poprawka” . W Wielkiej Brytanii zniesiono niewolnictwo w 1834 roku, natomiast w koloniach francuskich ok roku 1848. Źródło: ,,leksykon politologii”. autor: A., Antoszewski i A. Herbut.     

ABOLICJA

ABOLICJA oznacza decyzję z dziedziny polityki prawa karnego, oznacza rezygnację z ścigania konkretnej grupy przestępstw. Abolicję stosuje się także do przestępstw politycznych. Oznacza odstąpienie od procesu karnego a także odstąpienie od postępowania, które już się rozpoczętego. Więc abolicja jest odstąpieniem od karania za przestępstwo, w którym sprawców ujawniono ale nie oskarżano, jak i tych, których sprawców nie ujęto. Abolicje stanowiona jest przez parlament drogą ustawową zgodnie z postępowaniem ustawodawczym. Źródło: ,,leksykon politologii”. autor: A., Antoszewski i A. Herbut.

ABDYKACJA I JEJ PRZYKŁAD

ABDYKACJA z J. łac. Abdicatio – zrzeczenie się. Oznacza decyzję monarchy o rezygnacji z bycia królem (zrzeczenie się tronu) i rezygnacji z praw przysługujących królowi.  Abdykacja może przebiegać na postawie decyzji dobrowolnej (tj. rezygnacja z bycia królem podjęta przez Jana Kazimierza 1667 roku lub Edwarda VII w 1936 roku w Wielkiej Brytanii). Przykładem abdykacji może być także zmiana siły politycznej pod pływem siły w danym, kraju która blokowana przyszłości sprawowanie urzędu przez danego Króla. Przykładem takiej abdykacji może być ustąpienie z tronu Karola X we Francji w 1830 roku lub Leopolda III w 1950 roku w Belgii. Abdykacja miała także miejsce przy wprowadzeniu republiki w Turcji w 1922 roku gdzie ustępował z tronu Mehmed VI. Z Podobną sytuacją mieliśmy do czynienia we Włoszech gdzie w 1946 roku ze tronu ustępował Umberto II. Kolejnym przykładem abdykacji może być zrezygnowanie z tronu Konstantyna II w roku 1973 w Grecji. Źródło: ,,leksykon politologii”, autor: A., Antoszewski i A. Herbut. Abdykować może również głowa Kościowa katolickiego np. Benedykt XVI, Oficjalną przyczyną abdykacji Papierza Benedykta VI z tronu Piotrowego jest zły stan jego zdrowia.